اسطوخودوس

نام ‏هاى ديگر: خراما. اسطوخودوس. خيرى‏دشتی. شاهسبرم رومی. آنس الارواح. لاواند. ممسك‏الارواح. ضرم. زغليل. زغلنته. رز الذه.- خيرى. خزاما. خيرى‏البر. خزامى. آلاله. آلاله تلخ. لاوند. گل لاوند. لاوندولا. لاواندولاورا. لاواندولااسپيكام. شاه‏اسپرم رومى. تروم‏

گياهى است از تيره نعناع و از خانواده‏Labiatea ، چندساله به شكل بوته‏اى پرپشت و كوچك به بلندى سى تا شصت سانتيمتر و داراى ساقه‏ هاى متعدد يا پرشانه و ساقه‏ هاى آن چهارگوش كه تمام قسمتهاى اين گياه داراى بوى تندى است.

برگ هاى آن باريك و دراز با لبه برگشته و متقابل و پوشيده از كرك سفيد پنبه‏اى و از كنار برگهاى آن ساقه‏ هاى كوتاه برگ‏دار خارج مى ‏شود، برگ هاى آن كمى شبيه به برگ مرزه است.

گل هاى آن ريز و معمولا به رنگ بنفش تيره يا ارغوانى به صورت سنبله است كه در بهار ظاهر مى ‏شود. تخم آن بسيار ريز و كمى پهن به رنگ زرد تيره مايل به سياه است. اصل اين گياه هندى است و در آسيا و اروپا، در پرتقال، جزاير قنارى و مناطق حاشيه مديترانه، الجزاير، عربستان تا استانبول و آسياى صغير و اكثر نواحى روى زمين می روید. رشد آن در تپه ‏هاى خشك و دامنه‏هاى كم ارتفاع و سواحل درياها مى ‏رويد.  از ارتفاع 1000 متر به بالا ديده نم ى‏شود. در ايران هم به صورت وحشى و به حالت خودرو مى ‏رويد و مدتى است كه در سطح شهرها كاشته مى‏شود.

اسطوخودوس اثر مقوی در رفع آسم و نزله دارد.

از آن به حالت رقیق شده، در پانسمان زخم ها و جراحات استفاده به عمل می آید.

نوشیدن جوشانده این گیاه موجب پیشگیری و درمان تهوع می شود.یکی دیگر از کاربردهای سنتی دمنوش اسطوخودوس، درمان مشکلات گوارشی همچون معده ی عصبی و سوءهاضمه است. طبق مطالعات جدید، این کاربرد اسطوخودوس از لحاظ علمی نیز ثابت شده است. پژوهش ها نشان می دهد ماساژ روغن اسطوخودوس به آرامش عضلات صاف روده کمک می کند. پژوهش دیگری نشان می دهد روغن اسطوخودوس از تشکیل زخم معده جلوگیری می کند و گوارش را تسهیل می کند.