چوب زنجبیل

زنجبیل گياهى چند ساله و داراى ريزوم غده‏اى ناهموار و منشعبى است. كه از آن 3 يا 4 ساقه يكساله به ارتفاع 3/ 0 متر تا يك متر در هر سال خارج مى ‏شود. چوب زنجبیل به‏ طورى كه مجموعا به گياه، ظاهرى شبيه نى مى‏ بخشد. رنگ گل هاى آنكه مجتمع و به صورت سنبله است، مايل به زرد و منقوش به لكه‏ هايى به رنگ قهوه‏اى است.

اين گياه به حالت طبيعى در نواحى شرقى هندوستان، سيلان و چين مى‏رويد.

پرورش آن در جنوب آسيا، ژاپن، آفريقاى شمالى، مكزيك، جزاير آنتيل و ژامائيك معمول است.

تكثير آن از طريق كاشتن قطعات ريزوم جوانه‏ دار، در زمين‏هاى مرطوب و اصلاح شده بايد صورت گيرد. قسمت مورد استفاده اين گياه ريزوم آن است. كه پس از پژمرده‏ شدن قسمت هوائى گياه، آن را از زمين خارج نموده. بعد از شستن و قطع ريشه‏ هاى كوچك، در داخل نوعى طشتك چوبى آويخته، به هم اصطكاك و مالش مى‏ دهند. با اين ترتيب قسمت سطحى ريزوم ها تحت اثر تماس، برداشته مى ‏شود. و آماده خشك شدن در مقابل نور خورشيد يا در دستگاههاى مخصوص مى‏گردد. در ايران نمى‏ رويد.

زنجبيل گياهى است مخصوص مناطق حاره و دانشمندان گياه‏شناسى اصل آن را از «بنگال» و «مالايا» دانسته‏ اند. از ساليان بسيار قديم چوب زنجبيل شناخته شده و حتى (يسكوريد) به اسم (زيگ ژى بريس‏ziggibierice (آن را نام برده است. در بازارهاى فروش دو نوع زنجبيل پيدا مى‏كنيم: نوع اول زنجبيل خاكسترى است كه بسيار معطر مى ‏باشد. غده‏ هاى ريشه‏اى آن بطول چهار يا ده سانتى‏متر مى‏ رسد و قطر آن از يك تا دو سانتى‏متر است كه پوست ه‏اى خاكسترى زرد رنگ با حلقه‏هاى برجسته‏اى روى آن را فرا گرفته است.

نوع دوم چوب زنجبيل سفيد است كه پوست آن كنده شده و داراى تكه ‏هاى كوچكى است. و بوى آن كمتر از زنجبيل خاكسترى ولى طعم آن تندتر است. زنجبيل را جزو ادويه مصرف مى‏كنند يا در مربا مى‏ريزند يا نان زنجبيلى از آن تهيه مى‏ نمايند.

طعم زنجبيل سوزنده و تلخ است خواص طبى آن اين است. كه مقوى معده، ضد نفخ و درد دل و عرق‏ آور است. مقدار مصرف آن 4 تا 8 گرم در نيم ليتر آب كه بايد ده دقيقه آن را دم كرد و در موارد ضرورى مصرف نمود. در ايران دم‏كرده يا جوشانده زنجبيل را براى رفع سردى و دل درد مصرف. و در شهرهاى مختلف مخصوصا در قم نان قندى خوشمزه‏اى با آن مى‏پزند.

چوب زنجبیل يكى از مواد تركيبى ادويه هندى است كه به نام «كارى» معروف مى ‏باشد. و دكتر هاوزر در كتاب «چه بايد خورد و چگونه بايد پخت» از اين ادويه به نيكى ياد كرده و مصرف آن را براى بعضى از اغذيه توصيه نموده است.

زنجبيل اشتهاآور است و سموم بدن را خارج مى ‏كند و براى رماتيسم و درد پا بسيار مفيد است. زنجبيل غدد عرق را تحريك، بلغم را دفع و معده و روده ‏ها را پاك مى‏ كند.